Faze snu u dzieci i dorosłych

Dziecko musi się dopiero nauczyć rozróżniać noc i dzień; u niektórych niemowląt może to trwać nawet kilka miesięcy. Co więcej, czas nieprzerwanego snu w nocnej porze przedłuża się powoli, wraz z tym jak zanika potrzeba karmienia w nocy.

Drugą i dużo bardziej zasadniczą różnicą pomiędzy snem dzieci a snem dorosłych, jest odmienność cykli snu. W porównaniu z dorosłymi – dzieci spędzają dużo mniej czasu w głębokiej fazie snu, w dodatku cykle ich snów są dużo krótsze. W rezultacie, dzieci w ciągu nocy się budzą dużo częściej i dużo łatwiej niż dorośli. Właściwy dobór twardości materaca, powinien uwzględniać te fazy snu.

Sen dorosłych

Sen dorosłych jest złożony z cykli, z których każdy posiada dwie fazy – faza płytkiego snu (REM) i faza snu głębokiego (NREM lub non-REM). Skrót REM pochodzi od angielskiego określenia Rapid Eye Movement, ponieważ dla tej fazy snu charakterystycznym jest szybki ruch gałek ocznych. Aktywność mózgu w tej fazie jest podwyższona, zbliżona do poziomu aktywności w trakcie czuwania; przy czym nieustannie odbieramy bodźce zewnętrzne: słyszymy albo nawet i czujemy zapachy. W tej fazie napięcie mięśni jest niewielkie, ale oddech i rytm bicia serca nie są regularne, natomiast oczy poruszają się pod zamkniętymi powiekami. W fazie snu REM mamy marzenia senne, które pamiętamy po przebudzeniu. W trakcie tej fazy snu, człowieka bardzo łatwo może coś wybudzić. Dorosły spędza w fazie REM 20 – 25% czasu całego snu.

Zanim człowiek przejdzie do fazy snu REM, przejdzie kilka etapów fazy non-REM, zwanej fazą snu głębokiego. Najtrudniejsze jest obudzenie śpiącego, znajdującego się przy końcu fazy non-REM, dla osoby obudzonej w tym momencie – jest to nieprzyjemne. W fazie snu non-REM odbywa się proces zapamiętywania informacji i zdarzeń; fizyczna regeneracja ciała oraz systemów immunologicznego i nerwowego; również odbudowa skóry, w tym wzrost włosów i paznokci. Koszmary nocne, lunatykowanie lub mówienie przez sen – mają miejsce właśnie w fazie snu non-REM.

U osobników dorosłych, w przeciągu nocy, naprzemiennie występują faze snu non-REM i REM, w około 90-minutowych cyklach. Na końcu cyklu, człowiek albo się obudzi, albo rozpocznie kolejny cykl. Zdrowy osobnik przejdzie w ciągu nocy przez około 4 do 6 cykli. Zgodnie z najnowszymi badaniami, idealny czas snu to 7 – 8 godzin; przy czym mniej niż 6h oraz więcej niż 9h jest uważane za zdecydowanie niezdrowe.

Wraz z rosnącym wiekiem, człowiek potrzebuje coraz więcej czasu spędzać w fazie non-REM, ze względu na konieczność regeneracji organizmu. Z tego też względu, wraz z przybywającą ilością lat, powinniśmy wybierać raczej komfortowe materace z piany pamięciowej o średniej lub mniejszej twardości.

Sen dzieci

Sen dzieci pod wieloma względami różni się od snu dorosłych. U niemowląt nie ma klasycznych cykli snu non-REM i REM. Zamiast tego, u niemowląt na zmianę występują faze snu aktywnego i spokojnego. W pierwszych 6 miesiącach życia, jeden cykl, który zawiera zarówno aktywny jak i spokojny sen, trwa u niemowlęcia jedynie 50 - 60minut.

Sen niemowlęcia zaczyna się od fazy aktywnej, która jest podobna do fazy REM snu dorosłych. Ta faza charakteryzuje się ruchem gałek ocznych, stosunkowo szybkim i nieregularnym oddechem, sporadycznym ruchem kończyn lub wydawaniem dźwięków (np. krótki płacz przez sen). W tej fazie snu, bardzo łatwo można dziecko zbudzić. Około połowę cyklu swojego snu, niemowlęta spędzają w fazie aktywnej. W tej fazie dzieci rosną; wspierane są ich podświadome procesy uczenia się.

Druga faza to sen spokojny. W trakcie fazy spokojnego snu, powieki niemowlęcia się nie ruszają; oddech jest wolniejszy, bardziej wyrównany a ciało jest niemal w bezruchu. W tej fazie snu, dziecka zazwyczaj nie wybudzi nawet większy poziom hałasu czy inne bodźce. Spokojny sen zamyka cykl snu. Po zakończeniu cyklu snu, dziecko albo się wybudzi, albo przejdzie w kolejny cykl.

Ze względu na wsparcie wzrostu, rozwoju i procesu uczenia się, dziecko powinno spędzić więcej czasu w aktywnej (REM) fazie snu. Organizmy dzieci, są – w przeciwieństwie do organizmów osób dorosłych – w dużo lepszym stanie, są zdolne do regeneracji nawet w czasie kiedy dzieci nie śpią; dlatego spokojna faza snu nie jest dla nich aż tak ważna.

Dlatego materace dziecięce powinny być wykonane z zimnej piany o wyższym stopniu twardości.

Wraz z tym, jak dziecko dojrzewa, jego spokojny sen zaczyna mieć właściwości fazy snu non-REM dorosłych. Ta faza snu stopniowo się wydłuża, a skraca się czas trwania fazy snu aktywnego (REM). Ta zmiana przebiega stopniowa i trwa kilka lat; z czasem - sen dziecka zacznie przypominać sen osobników dorosłych.